G

Originally posted 30 november 2011

Sanne

Jarenlang had ze zich er door gehinderd gevoeld. Nooit in haar eigen omgeving, maar wel er buiten. Wel als ze bijvoorbeeld haar vriendinnen in Amstelveen bezocht.  Het was geen medische handicap, maar ze voelde zich er wel door beperkt.  Ze had een zachte G…

Wanneer ze met haar vriendinnen op stap ging in Amsterdam, was er niets aan de hand. Niemand bemerkte haar handicap en haar vriendinnen waren er aan gewend. Tot het moment dat ze aangesproken werd . Haar zachte G kon ze niet verhullen en dit lokte steevast ‘ lollige’ reacties uit. Ze werd ineens ‘ schattig’  en ‘ grappig’  gevonden. Waar ze vandaan kwam maakte eigenlijk niemand echt uit. Brabant, Limburg en Belgie werden voor het gemak op een hoop gegooid. Vertelde ze dat ze uit Eindhoven kwam, dan konden de meesten niet nalaten er  snel “ de Gekste” achteraan te roepen.… inclusief nagebootst Brabants accent. En vanaf dat moment dacht men dat alles die rest van de avond grappig was zolang het maar met een overdreven zachte G uitgesproken werd. Daar stond ze dan, weggeduwd in een door Hollanders bepaald hokje: “ Boerin, Meiske, Grappig, Schattig, Gezellig, Provinciaal”.

Ze had er ooit eens aan gedacht zichzelf een harde G aan te leren. Net zoals veel van haar schoolvriendinnen hadden gedaan toen zij gingen studeren. Zij praatten reeds na enkele weken met volle overgave vanuit achter in de keel….. Het aangeleerde accent ging veelal gepaard met een de hautaine houding en arrogante blik. Heel soms vervielen deze ‘ afvalligen’ nog wel eens in de fout door het gebruik van “ keigezellig”  of “ nie”. Een TV-interview met Leontien van Moorsel had haar meteen van haar geplande accent-change afgebracht.  ‘ Tinus’ was ooit Brabant’s Trots in het wielrennen;  de’ Joekel van Boekel’  met haar kenmerkende tongval. Na haar wieler-carriere onderging ze echter een complete gedaanteverandering inclusief Rotterdams accent en inclusief, tot dan voor Tinus onbekend, make-up.  Geen gehoor, geen gezicht.

Medialect

Dankzij radio en televisie zijn de harde G en de rollende R in heel Nederland uitGeRold. Holland en met name Hilversum heeft de norm gezet. De harde G is de standaard, de zachte is de afwijking van de standaard.  Jaren geleden werd de  KRO de “Omroep van de zachte  G” genoemd. De KRO-directie heeft deze bijnaam echter zo weinig geapprecieerd, dat de omroepers deze G moesten afleren.  Het dialect en accent van Hilversum e.o. zijn verworden tot een ‘ medialect’ op nationaal niveau.
“Kinderen voor Kinderen” heeft er voor een Brabantse tongval nooit ingezeten.  Een carierre in TV-land evenmin. Kon je het voorstellen, het  JeuGd-journaal met een zachte G…?

Cultstatus

Het tij begon echter te keren eind jaren ’70. Dries van Agt, eigenzinige Geldropenaar en premier van ‘ 77 tot ‘ 82, zette de teloorgang in van de vaste Hollandse waarden.  De calvinistische cultuur begon tegenspraak te krijgen…. tegenspraak met een zachte G.  Van Agt heeft bijgedragen aan de emancipatie van de zachte G. “Er klonk nog gegniffel op de publieke tribune als een Brabander tachtig uitsprak als ’taggetig’” . Van Agt vond dat de zachte ’g’ geen schampere bejegening verdiende. Hij was trots op de Brabantse taal en cultuur en droeg dat ook uit door zijn zuidelijke tongval nog wat sterker dan nodig aan te zetten.

De laatste jaren doet de zachte G, gestaag maar zeker, zijn intrede in Hilversum… Met Debiteuren/Crediteuren, Extince’s Spraakwater, Theo Maassen, Draadstaal ’s cursus Brabants en met Guus’ Grootse zachte G werd de toon gezet.  De aanstekelijke zelfspot die veel Brabanders hanteren heeft enorm veel bijgedragen aan de acceptatie van de Brabantse identiteit en daarmee de Zuidelijke tongval.  Theo Maassen en Hans Teeuwen hebben deze spot zelfs zo absurd neergezet, dat het populair is om het te immiteren. Recentelijk hebben Jos van Oss’ Harde L, en de New Kids, de toon verhard. De zachte g wordt hier met een dusdanige vette knipoog neergezet, dat het a-sociale karakter overschreden wordt. De zachte G wordt niet uitgelachen maar krijgt iets stoers. “Grove grap met een zachte G” kopte eens de Volkskrant.  De zachte G heeft een cult-status gekregen.

Momenteel wordt die status meer en meer ingezien en gebruikt. In het Promo-filmpje van ‘Superlul’ , het absurde boek van Eindhovenaar Henk van Straten wordt de Eindhovense zelfspot prachtig, bijna perfect, neergezet: “Jij komt uit Eindhoven? Haha” – “Ja, wa’s daar grappig aan?”

En bekijk eens hoeveel nátionale aandacht de filmpjes van de Brabo-neger krijgen. Een neGer met een zachte G moppert en klaagt in plat Brabants.

Inmiddels is de zachte G dus meer dan geaccepteerd. En hoewel sommige reclame-makers nog steeds menen de Brabantse tongval te moeten gebruiken om humorrijke en minder intelligente situaties neer te zetten,  mag de zachte G tegenwoordig toch als buitengewoon  hip beschouwd worden. Dat de zachte, brabantse,  G bovendien is uitgeroepen tot de het meest  sexy ‘ accent’  van Nederland, zal de populariteit alleen maar doen stijgen…  En dat blijkt nodig want een accent blijkt meer bepalend te zijn voor een eerste indruk dan je uiterlijk. Mensen blijken geneigd anderen meteen te beoordelen op hun accent.

Risico

Toch lijkt er ook een risico aan deze zachte G te zitten. Serieus wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond  dat de zachte G slechter is voor de gezondheid dan een harde G . Er bleek dat “ sprekers met een harde g bijna 21 procent minder kans maakten op virusinfecties in het keel-, neus- en oorgebied dan sprekers met een zachtere g” . Hiermee zouden sprekers van een zachte G ook evolutionair in het nadeel zijn ”De onderzoekers denken met deze gegevens ook de gestage opmars van de harde g in het Nederlands van de laatste paar eeuwen te kunnen verklaren: sprekers van de zachte g zijn evolutionair gezien in het nadeel. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de traditionele griepgolf net na carnaval in het zuiden van Nederland. Behalve de kater speelt daarbij ook de geringere afweer tegen „Randstedelijke bacillen‟ een rol: “Grote groepen harde-g-sprekers uit het noorden dragen hun virussen en bacteriën dan over op de zuiderlingen. Die kunnen zich daar slechter tegen weren, omdat hun zachte g hun keel niet zuivert.”

Dit risico wilde Sanne graag lopen. Ze is nu hip. Hip, cool, stoer én sexy. En uit de slimste regio…